آیا می‌خواهید کودکتان را به دندانپزشکی ببرید؟ ایست! دانستن مطالب زیر برای شما الزامیست
[toc]
تداعی واژه دندانپزشکی در ذهن بسیاری از افراد همراه با تصور درد و ناراحتی می‌باشد لذا ترس از دندانپزشکی در مواقع زیادی از عوامل اصلی عدم مراجعه افراد به دندانپزشک است. این امر در کودکان اهمیت بیشتری یافته به‌طوری‌که پایه و اساس رشته دندانپزشکی کودکان مهارت هدایت رفتاری کودکان در طی درمان دندانپزشکی می‌باشد.
تفاوت مهم درمان دندانپزشکی کودکان در نحوه ارتباط است زیرا در بزرگسالان ارتباط یک‌به‌یک بوده (دندانپزشک/بیمار) درحالی‌که در کودکان این ارتباط یک‌به‌دو (دندانپزشک/بیمار خردسال –والدین او) می‌باشد.
بنابراین آگاهی والدین و همکاری آن‌ها با دندانپزشک از عوامل مهم موفقیت درمان دندانپزشکی کودکان تلقی می‌گردد. در این مطلب به شایع‌ترین اشتباهات والدین و راهکارهای مناسب برای همکاری بهتر کودکان در محیط دندانپزشکی می‌پردازیم.
والدین مضطرب
در تحقیقات علمی انجام‌شده اثبات گردیده که بین اضطراب والدین به‌خصوص مادر و همکاری نامناسب کودک در محیط دندانپزشکی رابطه مستقیمی وجود دارد و این تأثیرگذاری در کودکان زیر 4 سال اهمیت بیشتری می‌یابد.
لذا والدین نباید تنش‌ها و نگرانی‌های خود درزمینهٔ دندانپزشکی را در مقابل کودک بروز دهند و البته جالب است بدانید که این نگرانی‌ها حتی به‌صورت غیرکلامی می‌توانند به کودکان منتقل شوند.
اطلاعات دردسرساز برای کودکان
استفاده از تعابیر مناسب سن کودک و واژه‌های جایگزین برای کلمات مختلف یکی از روش‌های مورداستفاده در دندانپزشکی کودکان است.
مثلاً دندانپزشک ممکن است به‌جای کلمه ساکشن از واژه “جاروبرقی” به‌جای کلمه مته تراش دندان یا توربین از واژه “مسواک برقی” به‌جای کلمه سرنگ آب از واژه ” تفنگ آب‌پاش ” و…استفاده نماید. دندانپزشک هیچگاه برای کودکان از واژه‌های سوراخ کردن دندان، بی‌حسی لب و لثه، عصب‌کشی یا کشیدن دندان استفاده نمی‌نماید.
این امر در طول درمان دندانپزشکی کودک ادامه خواهد داشت و مدیریت آن باید کاملاً به دست دندانپزشک باشد لذا اطلاعاتی که والدین قبل از ورود به محیط دندانپزشکی به کودک می‌دهند اغلب کودک را دچار مشکل می‌نماید.
ترس از آمپول!
یکی از مواردی که حجم عمده اضطراب والدین و کودکان را تشکیل می‌دهد استفاده از آمپول و یا همان بی‌حسی دندانپزشکی هست.
همان‌طور که در مبحث قبلی ذکر شد مانند بقیه کارهای دندانپزشکی والدین در این زمینه نیز نباید قبل از حضور در محیط دندانپزشکی اطلاعاتی به کودک بدهند زیرا دندانپزشک بجای لفظ آمپول از کلماتی مانند “یک نیشگون کوچک ” یا ” شربت خواب کننده دندان ” و به‌جای بی‌حسی از کلماتی مانند ” خواب رفتن دندان ” و…استفاده می‌کند و در بعضی از مواقع دندانپزشک طوری عمل می‌کند که در حین تزریق کودک سرنگ بی‌حسی را نمی‌بیند.
ولی اگر کودک شما به هر دلیلی سرنگ بی‌حسی دندانپزشکی را دیده است و می‌شناسد از دروغ گفتن به کودک در این مورد جدا بپرهیزید و نحوه تعامل با این دسته از کودکان را به دندانپزشک واگذار نمایید.
کوکان طلاق و کودکان آسیب‌پذیر
در شرایط خاص که کودک طلاق اخیر والدین، فوت یکی از والدین یا فوت بستگان نزدیک را تجربه کرده است و یا کودکانی که در محیط‌های خانوادگی پرتنش که شاهد دعواها و اختلافات والدین هستند زندگی می‌کنند و هم‌چنین کودکانی که در شرایط نامناسب گریزناپذیر مانند زلزله، جنگ و…بوده‌اند احتمال دارد در محیط‌هایی مانند محیط دندانپزشکی دچار مشکلات هیجانی و ناسازگاری باشند.
در چنین شرایطی این موارد ویژه باید حتماً به‌طور کامل با دندانپزشک در میان گذاشته شود و این امر به دندانپزشک در تصمیم‌گیری چگونگی روند درمان کمک خواهد کرد.
رشوه دادن ممنوع!
برخلاف تصور بسیاری از والدین اگر قبل از ورود به محیط دندانپزشکی قول خرید جایزه‌ای ویژه (مثلاً یک عروسک بزرگ، یک دوچرخه که مدت‌ها منتظرش بوده و…) یا خدماتی متفاوت (مثلاً رفتن به مرکز خریدی که کودک ندرتاً به آنجا می‌رود، اجازه استفاده از وسایلی که در حالت عادی اجازه استفاده از آن را ندارد مثل بازی موبایل و…) به کودک داده شود این امر تأثیر منفی بر رفتار وی در محیط دندانپزشکی خواهد داشت.
زیرا در مرحله اول کودک منظور والدین را بد تعبیر می‌کند و گمان می‌کند که جایزه به این دلیل است که ازنظر والدین درمان دندانپزشکی سخت و وحشتناک است. در مرحله بعدی کودک احساس می‌کند اگر ترس و ناراحتی بیشتری از خود نشان دهد جایزه بزرگ‌تری دریافت خواهد کرد.
جایزه دندانپزشکی باید توسط دندانپزشک به کودک داده شود و اصولاً باید یک هدیه کوچک بوده و صرفاً به‌منظور تشویق او و “در پایان کار ” به وی اعطا گردد.
تقسیم‌بندی رفتاری کودکان
رفتار کودکان در محیط دندانپزشکی یکسان نیست و دندانپزشک می‌تواند بر طبق تشخیص روان‌شناختی کودک از روش‌های مختلفی برای انجام کار دندانپزشکی استفاده نماید. کودکان ازنظر رفتار در محیط دندانپزشکی به 4 گروه تقسیم می‌شوند که این تقسیم‌بندی در علوم رفتاری تحت عنوان سنجش رتبه‌ای رفتار فرانکل (Frankle) نامیده می‌شود.
- دسته اول: کودکانی که به‌شدت گریه می‌کنند، می‌ترسند، رفتارهای اجتنابی شدید دارند و از درمان ممانعت می‌کنند
- دسته دوم: کودکانی که تمایلی به قبول درمان ندارند، کج‌خلقی و کناره‌گیری می‌کنند ولی این رفتارها شدید نیست.
- دسته سوم: کودکانی که درمان را قبول می‌کنند ولی برای پذیرفتن دستورات دندانپزشک احتیاط می‌کنند
- دسته چهارم: کودکانی که رابطه خوبی با دندانپزشک دارند و به کارهای دندانپزشکی علاقه‌مندند و می‌خندند و لذت می‌برند.
حضور والدین در اتاق کار دندانپزشکی
یکی از مواردی که در بسیاری از مواقع ذهن والدین را مشغول می‌سازد این است که آن‌ها تمایل دارند در حین کار دندانپزشکی در اتاق کار حضورداشته باشند. این امر به‌طور کامل بستگی به نظر دندانپزشک و روش کاری وی دارد ولی دانستن دو نکته برای والدین ضروری است:
- در صورت حضور در اتاق کار باید از صحبت کردن با کودک حین کار خودداری نمایید زیرا این کار تأثیرپذیری کودک از دندانپزشک را کاهش می‌دهد.
- درصورتی‌که دندانپزشک از والدین بخواهد که از اتاق کار خارج شوند این کار باید فوراً و بدون مقاومت والدین انجام شود زیرا این اطاعت از دندانپزشک تأثیر مثبتی بر رفتار کودک خواهد داشت
قابل‌ذکر است که برای کودکان زیر 3 سال و کودکان دچار معلولیت‌های ذهنی و جسمی در بسیاری از موارد ممکن است در حین کار دندانپزشکی نیاز به حضور والدین باشد.
حرف آخر
به والدین گرامی توصیه می‌گردد که درصورتی‌که ابهامات یا نگرانی‌هایی در مورد درمان دندانپزشکی فرزندشان دارند قبل از شروع کار مسائل خود را با دندانپزشک مطرح نمایند و به یاد داشته باشند یکی از مهم‌ترین موارد کنترل رفتاری کودکان همسویی والدین و دندانپزشک می‌باشد.
