رعایت بهداشت دهان یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت دندان‌ها در طی دوران کودکی است. مسلماً مسواک زدن صحیح و منظم نقش به سزایی در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها خواهد داشت ولی در برخی از موارد علی‌رغم استفاده از مسواک دندان‌ها دچار پوسیدگی می‌گردند و این امر موجب تعجب و سردرگمی والدین می‌گردد. در این مطلب به عوامل مؤثر در پوسیدگی دندان کودکان و نکاتی که اغلب والدین از دیدگاه والدین دور می‌ماند می‌پردازیم.
از چه سنی بهداشت دهان آغاز شود؟
شروع اصول بهداشت دهان در خانه از همان سال اول زندگی کودک مهم است. تمیز کردن و ماساژ دادن لثه‌ها قبل از رویش دندان کمک به برقراری محیط دهان سالم و کمک به درآمدن دندان‌ها می‌کند. این کار با پیچیدن دولایه گاز مرطوب به دور انگشتان والدین انجام می‌گردد. ممکن است یک کودک 6 ساله به‌طور مرتب مسواک بزند ولی به علت پوسیدگی‌های ایجادشده در سال‌های ابتدای زندگی از داشتن دندان‌های سالم محروم باشد.
مسواک زدن کافی نیست
در اغلب کودکان بعد از سن 3 سالگی فواصل بین دندان‌های خلفی بسته می‌شود و نواحی بین‌دندانی با مسواک به‌طور کامل تمیز نمی‌گردد لذا والدین باید نواحی بین‌دندانی را با نخ دندان تمیز کنند. قابل ذکر است که پوسیدگی‌های بین‌دندانی در دندان‌های شیری در بسیاری از مواقع در مدت‌زمان کوتاهی عصب دندان شیری را درگیر نموده و درمان‌های پرهزینه عصب‌کشی را به بیمار تحمیل می‌نمایند.
مسواک زدن توسط خود کودک
مسواک زدن توسط خود کودک کافی نیست و نظارت و دخالت والدین در امر مسواک زدن ضروری می‌باشد. به‌طوری‌که تا سن 6 سالگی مسواک زدن باید به‌طور کامل توسط والدین انجام گردد اگر کودک شما اصرار دارد که خودش مسواک بزند اجازه دهید در ابتدا خود کودک عمل مسواک زدن را انجام دهد و پس‌ازآن شما به‌طور کامل همه دندان‌ها را مسواک بزنید. در سن 6 تا 12 سالگی مهارت‌های حرکتی کودکان تکامل بیشتری یافته است ولی والدین هنوز باید بر مسواک زدن کودک نظارت داشته باشند
سلامت دندان‌های پدر و مادر
در تحقیقات نشان داده‌شده است که میکروب عامل پوسیدگی به نام استرپتوکوک موتانس برای اولین بار از دهان مراقبین نوزاد به‌خصوص مادر به دهان کودک منتقل می‌گردد.
به همین دلیل کاهش میزان این میکروب در دهان پدر و مادر و سلامت دندان‌های آن‌ها نقش مهمی در سلامت دندان‌های کودک خواهد داشت هم‌چنین مهم است قاشق یا غذایی که در دهان والدین قرارگرفته است به هیچ وجه در دهان کودک قرار داده نشود.
وضعیت تغذیه
علاوه بر رعایت بهداشت دهان یکی از مهم‌ترین عوامل مستعد کننده پوسیدگی وضعیت تغذیه کودک می‌باشد. باید مواد غذایی پوسیدگی‌زا مانند شیرینی، شکلات، آبنبات و… در رژیم غذایی کودک محدود گردیده و یا برخی از مواد غذایی غیرضروری مانند نوشابه‌های گازدار، چیپس، پفک حذف گردند. لازم به ذکر است که شیرهای طعم دار و شیرکاکائوهای صنعتی به دلیل محتوی بالای شکر جزو مواد غذایی پوسیدگی‌زا در نظر گرفته می‌شوند
در رژیم غذایی کودک باید تمام مواد غذایی ضروری مانند نان، حبوبات، سبزیجات، میوه‌ها، شیر و گوشت به مقدار کافی وجود داشته باشد هم‌چنین مصرف چربی‌ها و شیرینی‌ها باید به‌صورت کنترل‌شده و به مقدار لازم در نظر گرفته شود.
قابل‌ذکر است که کم‌اشتهایی کودک و عدم تغذیه وی در طی ساعات متوالی علاوه بر این‌که باعث کاهش مواد و ویتامین‌های ضروری در بدن می‌گردد موجب کاهش ترشح بزاق دهان شده و کودک را مستعد پوسیدگی می‌نماید.
دندان‌های دچار نقایص ژنتیکی
در برخی مواقع دندان‌ها در هنگام رویش دچار نقایصی در مینا یا عاج می‌باشند کودکانی که دچار چنین مشکلاتی هستند بیشتر از افراد معمول مستعد پوسیدگی می‌باشند و باید تحت مراقبت‌های منظم دندانپزشکی قرار گیرند.
پوسیدگی‌های ناشی از شیر خوردن شبانه
در بسیاری از موارد شروع پوسیدگی‌ها از دوران شیرخوارگی می‌باشد و این روند تا سالیان متوالی برای کودک مشکل‌ساز خواهد بود. علت ایجاد این نوع از پوسیدگی تجمع شیر، آب‌میوه و مواد غذایی قندی به هنگام خواب بر روی دندان‌هاست. کودکان شیرخواری که در طول شب به تکرار از مواد ذکرشده استفاده می‌کنند در معرض این نوع از پوسیدگی می‌باشند. برای پیشگیری از این نوع پوسیدگی پس از هر بار تغذیه کودک شیرخوار باید با یک گاز تمیز و مرطوب لثه‌ها و دندان‌های تازه روییده را پاک نمود
مراجعه منظم به دندانپزشک
در صورت مراجعات منظم به دندانپزشک پوسیدگی‌ها در مراحل ابتدایی که توسط والدین در منزل قابل رؤیت نیستند تشخیص داده می‌شوند و مراحل درمان برای کودک ساده‌تر خواهد بود.