با توجه به افزایش روز افزون آگاهی عمومی در جامعه؛ امروزه والدین در هنگام رویش دندان های دائم کودکشان با این سوال مواجه هستند که آیا نیازی به درمان های ارتودنسی برای کودک من وجود دارد یا خیر؟ و بهترین زمان مناسب درمان ارتودنسی برای فرزندشان چه زمانی خواهد بود؟
[toc]
برای پاسخ به این سوالات به همراه شما به بررسی درمانهای ارتودنتیکس در کودکان می پردازیم.
تاثیر دندان کج و نامتناسب بر سلامت عمومی کودک
همانطور که می دانید، دندان کج و نامتناسب کودکان را به‌سختی می‌توان تمیز نگه داشت و این دندانها بیشتر مستعد پوسیدگی دندان و بیماری لثه، ساییدگی دندان و افتادن هستند.
از طرف دیگر دندانهای کج و نامتناسب باعث می شوند که کودک در آینده در هنگام غذا خوردن نیاز به فشار اضافی تر عضلات در هنگام جویدن مواد غذایی داشته باشد که می‌تواند منجر به سردرد، سندرم مفصل گيجگاهى فكى (TMJ)، درد گردن و شانه شود.
علاوه بر این عدم تناسب موقعیت فک ها با یکدیگر و قرارگیری نامرتب دندان ها موجب عدم عملکرد صحیح و به خطر افتادن سلامت عمومی کودک می گردد.
یکی از فواید ارتودنسی و تاثیر ارتودنسی بر فک و دندانها این است که ارتودنسی باعث عملکرد صحیح و بهبود سلامت عمومی کودک می گردد.
تاثیر دندان کج و نامتناسب بر زیبایی چهره و اعتماد به نفس کودک
دندانهای کج و نامتناسب می‌تواند از زیبایی چهره کودک بکاهد ودر آینده باعث شود که کودک از کمبود اعتمادبه‌نفس رنج ببرد و موقعیتهای زیادی را در زندگی شخصی و شغلی خود از دست دهد.
متاسفانه در جامعه مدرن امروزی توجه انسانها به زیبایی امری انکار ناپذیر بوده و به طور فزاینده رو به گسترش می باشد.
از دیدگاه علمی معیارهای خاصی برای زیبایی ساختارهای چهره، دهان و دندان وجود دارد و در مطالعات مختلف اثبات گردیده است که زیبایی دندان ها می تواند نقش مهمی در اعتماد به نفس و روابط اجتماعی فرد و آینده او داشته باشد.
در بررسی های به عمل آمده نرمال نبودن چهره فرد به طور واضح در اعتماد به نفس و خودپذیری افراد نقش منفی داشته و این تاثیرات موجب کاهش کیفیت زندگی و از دست دادن موقعیتهای شغلی و اجتماعی فرد می
گردد.
یکی دیگر از فواید ارتودنسی و تاثیر ارتودنسی بر چهره و زیبایی کودک این است که ارتودنسی باعث بهبود زیبایی چهره، افزایش اعتماد به نفس، افزایش کیفیت زندگی و بهبود موقعیتهای شغلی و اجتماعی کودک می گردد.
درمان ارتودنسی کودکان
درمان ارتودنسی با دو کارکرد بهبود سلامت عمومی و بهبود زیبایی کودک می‌تواند مشکلات دندانی و فکی را اصلاح و مرتب کند و دندانها کج یا از جای خود جابه‌جا شده را به موقعیت مناسب برگرداند.
در واقع درمان ارتودنسی کودک شما باعث می شود که:
- عملکرد دندانهای کودک بهبود یابد و مراقبت و نگه‌داری و تمیز کردن از دندانهای کودکتان را نیز آسان‌تر شود و این خود منجر به بهبود سلامت عمومی کودک در حال و آینده می گردد
- از طرف دیگر ارتودنسی به زیبایی چهره و لبخند کودک شما می‌افزاید و باعث افزایش اعتماد به نفس و خودپذیری کودک، کیفیت زندگی وبهبود موقعیتهای شغلی و اجتماعی کودک در حال وآینده می گردد.
چرا برخی کودکان به درمان ارتودنسی نیاز دارند؟
اغلب ناهنجاریهای دندانی و فکی به دلیل الگوهای وراثتی ایجاد می گردند، گرچه در برخی مواقع ضربه های وارد شده به دندان ها و فک ها و یا کشیدن زودهنگام دندان های شیری کودک می تواند باعث بی نظمی های دندانی گردیده و باعث نیاز به درمان ارتودنسی دندان ها گردد.
ناهنجاری های دندانی و فکی کودکان به چه مواردی اطلاق می گردد؟
اختلالاتی که نیاز به درمان ارتودنسی دارند به طور کلی به سه دسته تقسیم می گردند
- نامنظم بودن موقعیت قرارگیری دندان ها
- موقعیت نادرست فک ها
- هردو مورد فوق به طور هم زمان
علت موقعیت نادرست فک ها چیست؟
اختلال در نحوه قرارگیری فک بالا و پایین و نامنظم قرار گرفتن دندان ها برروی هم (مال اکلوژن) به علل مختلفی از جمله وراثت، صدمات وارده به ناحیه سر و صورت، بیماریهای سیستمیک در طی دوران رشد و … ایجاد می گردند.
گرچه معیارهای زیبایی صورت در جوامع و نژادهای مختلف متفاوت است ولی استانداردهای کلی و قابل ارزیابی برای تعیین وضعیت نرمال وجود دارد.
انواع اختلالات قرارگیری فک ها
به طور کلی اختلالات قرار گیری فکها به چند دسته تقسیم می گردند:
- جلوتر بودن فک پایین (Mandibular Excess)
- عقب تر بودن فک پایین (Mandibular Deficiency)
- جلوتر بودن فک بالا (Maxillary Excess)
- عقب تر بودن فک بالا (Maxillary Deficiency)
علاوه بر موارد فوق هم پوشانی بیشتر از حد طبیعی دندانها (دیپ بایت) و جفت نشدن کامل دندانها بر روی هم (اپن بایت) و عدم توانایی در بستن لبها به طور طبیعی نیز ممکن است مشاهده شود. قابل ذکر است که در بسیاری از موارد اختلالات فوق به صورت همزمان مشاهده می گردند به طور مثال ممکن است جلوتر بودن فک پایین همراه با عقب تر بودن فک بالا مشاهده گردد.
در صورت مشاهده نامرتبی دندان های کودک آیا ویزیت ارتودنسی ضروری است؟
بله، در صورتی که اختلال مربوط به موقعیت قرارگیری فک باشد و یا از دست رفتن فضا به صورت شدید وجود داشته باشد درمان ارتودنسی ضروری خواهد بود؛ اما در صورتی که اختلال مشاهده شده جزو مراحل تکاملی نرمال باشد و یا اختلالات گذرا محسوب شود متخصص ارتودنسی صرفا وضعیت دهانی کودک را با معاینات منظم در فواصل زمانی مشخص کنترل خواهد نمود.
ایا درمان ارتودنسی کودکان در حال رشد مشابه بزرگسالان خواهد بود؟
در بسیاری از اختلالات دندان و فک در سنین رشد کودک درمان با پلاک های متحرک ارتودنسی شروع می شود و درمان ارتودنسی ثابت در زمانی که رویش دندان های دایم تکمیل شده باشد انجام می گردد.
درمان ارتودنسی در سنین رشد در اغلب مواقع باعث ساده تر و کمتر شدن مدت زمان درمان های ارتودنسی می گردد.
دلایل نامنظم بودن دندانهای کودکان چیست؟
همانطور که قبلا اشاره کردیم رویش نامرتب دندانها، کج قرار گرفتن آن‌ها و یا مشکلات فک کودکان به دلایل مختلفی از قبیل دلایل ارثی، عدم هماهنگی اندازه دندانها با فضای موجود در فک، برخی از بیماریهای سیستمیک و یا به دلیل از دست رفتن پیش از موعد دندانهای شیری اتفاق می‌افتد.
آیا درهم بودن و کج بودن دندانها دایمی کودک نیاز به ارتودنسی دارد؟
در برخی از موارد والدین در هنگام رویش دندانهای دائمی کودک متوجه درهم بودن و کج بودن این دندانها می‌گردند و این امر نگرانی‌های زیادی را برای آن‌ها به همراه دارد.
والدین محترم توجه داشته باشند که بایستی از سن 6-7 سالگی کودک برای بررسی وضعیت رویش دندانهای دائمی و میزان فضای موجود برای رویش دندانهای دائمی حتما توسط دندانپزشک متخصص کودکان معاینه گردد.
اول کدام دندان دائمی رویش می‌کند؟
در حدود سن 6-7 سالگی 4 دندان دائمی در قدام (جلوی) فک پایین و 4 دندان آسیاب اول دائمی در قسمت‌های خلفی (عقب) فک بالا و پایین رویش خواهند نمود و روند رویش دندانهای دائمی تا سن 12 سالگی ادامه خواهد داشت.
آیا سن رویش دندانها دائمی در همه کودکان یکسان است؟
سن دندانی کودکان در برخی از موارد با سن تقویمی آن‌ها تفاوت دارد به‌طوری‌که ممکن است زمان رویش دندانهای کودک با همسالان وی متفاوت باشد به‌طور تقریبی تغییر زمان رویش دندانهای دائمی نسبت به زمان نرمال تا 6 ماه طبیعی تلقی می‌شود.
رویش دندان دائمی در پشت دندان شیری
به‌طورکلی جوانه دندان های دایم قدامی (جلویی) که سانترال و لترال نام دارند در پشت دندان های شیری قرار گرفته است.
به همین دلیل اغلب هنگامی‌که دندانهای دائمی قدامی رویش می‌کنند در ابتدا در پشت دندانهای شیری مشاهده می‌شوند و دندان های شیری با وجود لق بودن هنوز وجود دارند و این وضعیت موجب نگرانی والدین می گردد.
قابل ذکر است که در بیشتر موارد نیاز به مداخله خاصی نیست و دندان شیری به طور خودبه خود می افتد و دندان دایم با رشد فک و نیروهای وارد شونده به محل اصلی خود هدایت می شود و در بیشتر موارد نیازی به کشیدن دندانهای شیری نمی‌باشد گرچه جهت بررسی و راهنمایی بیشتر بهتر است در این زمان کودک توسط دندانپزشک کودکان معاینه گردد.
اگر دندان شیری نیفتد چکار باید بکنیم؟
در برخی از کودکان دندان دائمی جایگزین بدون افتادن دندان شیری، رویش می‌کند.
در چنین مواردی بررسی دندان مذکور توسط دندانپزشک ضروری است و ممکن است برحسب صلاحدید دندانپزشک فقط در صورتی که دندان دایم در پشت دندان شیری روییده باشد ولی اثری از لقی در دندان شیری مشاهده نشود، دندان شیری که بیش‌ازحد باقی‌مانده کشیده شود و یا در مواردی مثل ناحیه قدام فک پایین ممکن است دندان شیری برای افتادن خودبه‌خود رها شود.
در برخی از موارد بعد از کشیدن دندان شیری وضعیت دندانهای دائمی به‌طور خودبه‌خود برطرف گردیده یا بهتر می‌شود، ولی گاهی نیز نیاز به ارتودنسی با کشیدن دندان شیری خواهد بود.
لازم به ذکر است بیش‌ازحد ماندن دندان شیری ربطی به مصرف زیاد شیر یا سایر مواد غذایی و دارویی توسط کودک ندارد بلکه این امر به دلایل مختلفی از قبیل موقعیت جوانه دندان دائمی زیرین و یا چسبندگی ناحیه‌ای از دندان شیری به بافت لثه یا استخوان رخ می‌دهد.
آیا در صورت نامرتب بودن دندان های دایم می توان دندانهای شیری مجاور را کشید؟
از آنجایی که هر دندان شیری جای دندان دایم زیرین خود را حفظ می کند کشیدن دندان های شیری به منظور مرتب سازی دندان های دایم باید با تشخیص متخصص ارتودنسی و با ترتیب های خاصی انجام گردد. در غیر این صورت کشیدن دندان شیری مجاور به صورت موقتی مشکل را برطرف خواهد کرد در حالی که ممکن است باعث پیچیده شدن روند درمان و یا حتی نهفته ماندن دندان های دایم جایگزین گردد.
کشیدن دندان شیری زودتر از موقع
ازآنجایی‌که وجود دندانهای شیری نقش مهمی در رویش صحیح دندانهای دائمی دارد در صورت از دست رفتن هر یک از دندانهای شیری به‌خصوص دندانهای شیری خلفی (عقبی) باید به‌جای دندان شیری ازدست‌رفته وسیله‌ای به نام فضانگهدار قرارداد، زیرا ممکن است به دلیل حرکت دندان های مجاور فضای مورد نیاز برای رویش دندان دایمی از دست برود.
فضانگه دارها انواع مختلفی دارند و به اشکال ثابت و گاهی اوقات به صورت متحرک ساخته می شوند و پس از رویش دندان دایمی از دهان خارج می گردند.
فضانگهدارها به شکل وسایل ارتودنسی در ابعاد کوچک هستند و معمولا به راحتی توسط کودک تحمل می گردند.
برای آشنایی بیشتر در مورد فضانگهدارها مقاله « فضانگهدار دندان چیست و در دندانپزشکی کودکان چه کاربردی دارد؟» را مطالعه نمایید.
دندانهای دائمی نامرتب
در برخی موارد در فک برخی از کودکان فضای کافی برای رویش دندانهای دائمی وجود ندارد و ازآنجایی‌که سایز دندانهای دائمی از دندانهای شیری بزرگتر است این دندانها به‌صورت کج و درهم رویش می‌نمایند.
در برخی از موارد با رشد فک و تغییرات ایجادشده در استخوان‌های اطراف دندانها این وضعیت به‌طور خودبه‌خود برطرف گردیده یا بهتر می‌شود ولی گاهی نیز نیاز به مداخله ارتودنسی خواهد بود.
در صورتی که به صورت منظم کودک توسط دندانپزشک متخصص اطفال معاینه شود، در صورت نیاز به درمان ارتودنسی هماهنگی های لازم برای درمان توسط دندانپزشک کودکتان صورت خواهد گرفت و جای نگرانی وجود ندارد.
آیا در صورت وجود دندان اضافی، نیاز به ارتودنسی وجود دارد؟
در صورت وجود دندان اضافی تشخیص زمان و نحوه کشیده شدن دندان اضافی کودک با متخصص ارتودنتیست است.
برای آشنایی بیشتر در مورد دندان های اضافی مقاله « دندان های اضافی و مشکلات دندانپزشکی آن برای کودکان » را مطالعه نمایید.
گاهی اوقات بعد از خروج دندان اضافی به دلیل کمبود فضاهای موجود جهت رویش دندان دایمی ممکن است نیاز به درمان های ارتودنسی بعد از کشیدن دندان اضافی کودک نیز باشد.
تشخیص نیاز یا عدم نیاز به درمان ارتودنسی به عهده دندانپزشک متخصص کودکان و متخصص ارتودنسی می باشد.
در ادامه این موضوع در قسمت دوم مقاله « ارتودنسی دندان ها در كودكان » به بررسی عوامل محیطی تاثیرگذار بر مشکلات ارتودنسی کودکان و مواردی که نیاز به درمان ارتودنسی ندارند و بهترین زمان مناسب درمان ارتودنسی کودکان خواهیم پرداخت و در انتها چک لیستی از علائم اولیه نیاز به ارتودنسی دندان ها در کودکان ارائه می گردد.
برای تماس با من می توانید از قسمت پایین همین صفحه استفاده نمایید و یا سوالات خود را در زیر همین مقاله مطرح نمایید.
4 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
با سلام. دختر ۶ و نیم ساله ای دارم که متاسفانه به خاطر پوسیدگی دندانهای جلوش در ۵ سالگی افتاد. در حال حاظر دندانهای یکش با فاصله از هم در امده و دندانهای دومش هم افتادن ولی دندانای دائمی ۲ فضا برای بیرون امدن ندارن ودر عکس دندانهای سه هم به صورت نهفته خیلی بالاتر از ردیف دندانها قرار گرفتند. متاسفانه از فضانگهدار استفاده نشده وبه علت پوسیدگی فقط در حال کشیدن دندانهای شماره ۴ هستیم در ضمن سایز دندانهای دائمی خیلی بزرگتر از شیریهاست. شما در حال حاضر چه اقدامی رو برای درمان پیشنهاد میکنید که به رویش دندانهایی که فضا ندارند کمک کنه.
با سلام کودک شما حتما باید توسط متخصص ارتودنسی ویزیت شود و مشکلی که مطرح کرده اید نیاز به معاینات دقیق و تهیه رادیوگرافی های مورد لزوم و اندازه گیری های مخصوص جهت تعیین مقدار کمبود فضا دارد
با سلام
دخترم ۶ سال و نیمشه یک دندان در پشت دندان شیری پایین درآورده که هنوز هم آن دندان شیری نیفتاده
دندانپزشک گفت باید آن دندان شیری را بکشید تا دندان جدیدی که درآمده جا براش باز بشه اگر نه اگر همین دندان جدید توی استخوان سفت شد باید بعدا ممکنه فقط با اورتودنسی درست بشه
نظرشون اینه که هر دو دندان شیری پایین باید کشیده شوند
میخواستم بپرسم آیا این کار رو انجام باید بدم یا اینکه دست نگه دارم
ممنونم از راهنماییتون
با سلام کودک شما باید توسط دندانپزشک متخصص کودکان ویزیت شود در صورتی که دندان شیری بسیار لق باشد نیازی نیست کشیده شود و دندان دایمی با رشد استخوان اطراف خود به خود به موقعیت صحیح هدایت می شود ولی اگر تاج دندان دایمی به میزان قابل ملاحظه ای رویش کرده و میزان لقی دندان شیری اندک است دندان شیری کشیده می شود.